Tweede plaats april 2025

Nog één uur

- Jo Neels - Illustratie: Annorah van Kreijl -

De flits gaat af en ik ontspan mijn kaken.

“Nog één voor de zekerheid,” roept mijn moeder, wat tot gemor leidt van de groep mensen voor de kerstboom. “Jawel, jawel,” eist ze, “zonder gezaag, 3, 2, 1,” de flits gaat opnieuw.

De arm van mijn vader over mijn schouder verdwijnt, de arm van mijn zus rond mijn heup ook. De perfecte familie valt als porselein uiteen. Mijn moeder spoedt naar de camera en prijst de foto’s tegen mijn vader, die amper luistert en met zijn blik en gedachten al bij de doos sigaren zit waar hij mee moest wachten tot na de familiefoto’s. Tante Romée en nonkel Aster kruipen als spinnen in de hoek bij de zetel waar ze hun web weven van roddels en aan hun glazen porto nippen. Mijn broer is al verdwenen uit de ruimte, samen met mijn neven. Mijn oma vlijt zich in de fluweelgroene canapé onder een portret van zichzelf, olie op doek, geschilderd door een bekende kunstenaar.

Toen ik hier woonde werd dat schilderij van de muur gegrist en in de kelder gestockeerd zodra dat het laatste familielid de drempel van de voordeur over was. Zo hard haatte mijn vader de hooghartige blik in de olieverf ogen die nu perfect gedupliceerd wordt in de originele exemplaren eronder.

“Lydia,” roept mijn oma vanuit de zetel, “Lydia, ik denk niet dat Florentine er goed op staat, dat roze hemd is zo onflatterend.” Tante Florentine glimlacht zuur en zoekt snel een excuus om weg te raken. “Is de wijn op?” mompelt ze en glipt dan snel langs mijn ouders de kamer uit richting de keuken. Ik glimlach als ik denk dat ze zo dadelijk haar kinderen zal betrappen op het snuiven van witte poedertjes en het doorspoelen van de bittere nasmaak met dure whisky. Ik hoop stiekem op een dramatische vertoning, een gil gevolgd door harde woorden van haar man en een huilbui met veel zelfmedelijden. Helaas, ik weet nu al dat ze halsstarrig de andere kant op zal kijken, het is een familietrek. Vroeger op de kerstfeesten zag ik nonkel Aster en mijn vader ook zakjes en doosjes uitwisselen en toen gingen ze ook samen naar de keuken voor een poos terwijl hun vrouwen vrolijk verder keuvelden. De mannen waren nadien altijd onstuimiger en handtastelijker en als ze me in hun uitgelaten staat te dicht op hun schoot trokken keek mijn moeder ook halsstarrig de andere kant op. Ik zou denken dat ze haar nek bijna niet meer kan bewegen na al die jaren, maar ze is nog steeds soepel genoeg om haar kop in het zand te steken wanneer het haar uitkomt.

Ik kijk op mijn gloednieuwe, gouden horloge. Ik moet nog één uur in deze jungle overleven en dan is het voorbij. Het laatste uurtje van het kerstfeest is per traditie het wildste. Nu de foto’s genomen zijn, mogen de gebarsten maskers even afgezet worden. Ik strijk de plooien in mijn zilveren rok glad en zit stil als een marmeren sculptuur. Ik leerde door de jaren heen dat ik in deze familie iets moet zijn om te bewonderen, iets om te complimenteren en dan vooral iets dat makkelijk te negeren valt. Daar ben ik uitzonderlijk goed in geworden, een stuk beter dan tante Florentine alleszins.

Alsof ik het luidop gezegd heb, ploft mijn vader naast me neer in de zetel om zijn sigaar aan te steken en legt hij zijn hand op mijn bovenbeen. Hij fluistert in mijn oor dat ik zo’n goede dochter ben, nooit problemen gehad met mij. Ja, dat moet inderdaad handig geweest zijn voor hem, denk ik. Ik beweeg niet tot zijn hand weer verdwijnt en het wolkje sigarenlucht in mijn oor oplost.

Een luid gekletter schrikt iedereen op. Mijn moeder en vader lopen in paniek richting de keuken en ik hoor haar roepen, “mijn zilverwerk, Adammeke, pas toch op!” en “wat moet jij nu toch met mijn schone plateau, dat is een erfstuk van mijn betovergrootmoeder.” Ik glimlach om haar naïviteit.

“En jij, Claudine, heb jij nog geen vriend?” Ahh, verdorie, ik heb even niet opgelet en nu ben ik de enige in de woonkamer samen met mijn oma, wat een beginnersfout. Elk lid van deze familie heeft een unieke aanvalstechniek. Mijn oma is als een schorpioen en valt haar prooi aan met haar giftige angel. Haar man was een python die zijn kinderen en zijn huwelijk langzaam verstikte. De schorpioen overleefde de python uiteindelijk.

“Nee, oma, nog niet.”

“En waarom? Jij bent toch vrij slim, knap genoeg als je nog wat afvalt? Toen ik jouw leeftijd had, moest ik de aanbidders van me afslaan, zeker als ze wisten van welke familie ik kwam!”

Ik lach kort en excuseer mezelf om naar het toilet te gaan. In de hal blijf ik treuzelen. Ik bekijk de statige portretten van vroegere familieleden en vraag me af hoe hun kerstfeestjes waren. De kristallen kroonluchter was toen zeker ook al een pronkstuk. Ik open een lade in de halkast en streel de collectie Hermès sjaaltjes van mijn moeder. Als ik zou willen, dan kon ik een hele berg dure spullen stelen, maar in dit huis is er niets dat ik wil hebben. Ik fantaseer over het verstoppen van mijn moeders diamanten oorbellen in de kringwinkel of de bibliotheek en hoe vreselijk ze het zou vinden als ze in handen kwamen van een doodgewone vrouw. Alleen al daarom overweeg ik ze te jatten, maar dan hoor ik een luide lach en zie de weggeglipte familieleden tevoorschijn komen uit de keuken met jeukende neuzen en volle flessen wijn. Ik volg de parade tot in de woonkamer, waar ik weer standbeeld kan spelen, nog een half uur, en dan is het voorbij.

Dit is de laatste fase, waar iedereen onder één of andere invloed is. De tantes beginnen kerstliedjes te kwelen, terwijl de nonkels discussiëren over investeringen. Mijn leeftijdsgenoten kibbelen over cadeaus en mijn oma klaagt dat ze eenzaam is nu haar man er niet meer is, ook al weet iedereen dat ze hem haatte. In zijn laatste jaren kwamen meerdere vrouwen naar voren die hem beschuldigden van grensoverschrijdend gedrag. Ik herkende me in elke aanklacht, ook al werd hij geen enkele keer veroordeeld.

Als een hol, bronzen beeld sla ik mijn familie gade. Ik weet dat ze nooit een kans hebben gehad. Ze zijn geboren uit roofdieren en ze zijn niet slim genoeg om verder dan dat te evolueren. Het zit in hun genen en niemand ontsnapt eraan, zelfs ik niet. Ik ben een ekster: intelligent, maar wraakzuchtig en niet bang om me te keren tegen mijn eigen soort.

Nog een kwartier.

Ik drink van mijn witte wijn, is dit het vierde of vijfde glas? Ik probeer me ook de goede momenten te herinneren, echt, ik doe mijn best. In de zomer speelden we met de kinderen uit de buurt en gingen we op zoek naar schatten in de tuin. Op zondag aten we boterkoeken van de bakker om de hoek. Soms knuffelde mijn moeder me in mijn bed en streelde ze mijn haar. Ze huilde zacht en fluisterde dat ze me zou beschermen, maar als ik smeekte om de sleutel van mijn kamerdeur, zodat ik ‘s nachts mijn deur op slot kon doen, zei ze dat ze niet wist waar de sleutels waren. De dag dat ik vertrok was de dag dat ik de sleutel in haar nachtkastje vond.

Nog 5 minuten.

Ik sta op en loop de uiteinden van het huis af. Ik aai de dure lijsten en de indrukwekkende wandtapijten. Mijn jas en handtas vind ik in de bezemkast in de inkomhal en ik vis een valium uit het binnenzakje van mijn kleine Birkin. Dit was de laatste keer, neem ik me voor, als ik het pilletje doorslik met mijn laatste slok wijn. Ik klem mijn autosleutel in mijn hand, open de zware deur en adem de koude nachtlucht in.

***

Jo Neels volgt les aan de Schrijversacademie in Antwerpen en schrijft geregeld fictieverhalen over de complexiteit van mensen en families, maar waagt zich met evenveel plezier aan horror-fantasieverhalen, gepeperd met existentiële angst.

Annorah van Kreijl(2005) woont in Zeist en studeert taal en cultuur in Utrecht. Het liefst schrijft, leest en tekent ze elke dag iets! Wat een geluk dat ze dat dan zo vaak mag en kan doen. Creëeren en creativiteit vind ze cruciaal voor mens en maatschappij, zeker nu.